Hoewel het inmiddels bijna drie jaar geleden is dat ik voor het eerst op deze site kwam, kan ik me nog veel uit die periode goed herinneren. Toevallig las ik vanavond een (wetenschappelijk) artikel waarin stond dat herinneringen vervormd kunnen raken. Men had een experiment gedaan door een groep mensen die iets vreselijks hadden meegemaakt, kort daarna een vragenlijst te laten invullen en vervolgens na jaar nog een keer. Toen bleek dat degenen die daadwerkelijk last hadden ondervonden in hun dagelijkse doen en laten, na een jaar zich het voorval veel heftiger herinnerden dan toen het net had plaatsgevonden. Degenen die er helemaal geen hinder van hadden ondervonden, omschreven het juist minder erg dan het was. De beleving en de consequenties daarvan kunnen kennelijk je herinneringen beinvloeden.

Maar eigenlijk dwaal ik daarmee af van waar ik eens wat over wilde schrijven. Ik weet namelijk nog heel goed, dat toen ik net op deze site kwam, ik - net als nu trouwens - heel vaak het woord 'loslaten' tegenkwam. Dit 'loslaten' werd keer op keer gepresenteerd als de ultieme remedie tegen liefdesverdriet. Maar ik vond het heel verwarrend. Wat is 'loslaten' dan precies? "Okee, ik voel me nu vreselijk rot, daar wil ik vanaf, het lijkt er niet op dat het nog goed gaat komen met mijn ex-vriendin, dus moet ik 'loslaten'", was wat er dan door me heen ging. Maar ik had geen flauw benul hoe dat moest. Hoe laat je los?

Gaandeweg ontwikkelde ik een theorie over dat 'loslaten', want het lukte me maar niet, maar intrigeerde me mateloos. Op een zeker moment dacht ik het te weten. Loslaten is niet een actief te verrichten handeling, maar een woord dat een (meer passief) proces beschrijft. Het is dus niet: ik voel me rot omdat ik nog zoveel van mijn ex-geliefde hou, dus ik ga loslaten om verder te kunnen, maar: ik voel me rot omdat ik nog zoveel van mijn geliefde hou, maar ik moet verder dus daar ga ik alles voor inzetten - en tegen de tijd dat het gelukt is kun je zeggen dat je hebt losgelaten, zonder daar nou zo actief mee bezig geweest te zijn.

Nu kijk ik er weer wat anders tegenaan, mede door gesprekken die ik eerder eens met mijn psycholoog gehad heb. Loslaten is, zo denk ik nu, iets wat tussen actief en passief in ligt. Mijn ex-vriendin M. was degene die me - in betere tijden - ooit eens vertelde dat liefde en verliefdheid lijkt op een gokverslaving. Ze had dat ooit eens ergens gelezen of gehoord. Toen het uitging tussen haar en mij, kon ik me daar wel wat bij voorstellen. Niet dat ik ooit gokverslaafd ben geweest, maar rookverslaafd ben ik wel en ik heb wel eens een serieuze stoppoging ondernomen (staat trouwens voor zeer binnenkort weer op de agenda). Hoe onrealistisch dat voor niet-rokers misschien ook moge klinken, ik heb die periode dat ik niet meer rookte ervaren als zeer moeilijk, bijna als een rouwproces, omdat ik voortaan zonder sigaretten door het leven moest. Er waren, zo kwam ik achter, wel degelijk parallellen tussen de periode dat ik gestopt was met roken (dat was overigens nog tijdens mijn relatie met M., al zat zij op dat moment voor lange tijd in het buitenland, dus was ze er niet heel rechtstreeks om me erin te steunen) en het gevoel dat ik had toen het uitgegaan was. Ik ga niet proberen om dat nader onder woorden te brengen (tenzij iemand er expliciet om vraagt); neem het nu maar even aan dat ik dat zo ervoer.

Mijn psychologe was de eerste buiten mijzelf om die mijn 'ding' met M. (rouwproces klinkt zo zwaar) omschreef als het afkicken van een verslaving. Zij stelde dat ik verslaafd was geweest aan M. en het nu zonder haar moest stellen. Getuige hetgeen ik hiervoor schreef, was er niet veel voor nodig om mij in die zienswijze mee te krijgen. Maar mijn psychologe stuurde me gelukkig niet naar huis met slechts deze wijsheid die ik stiekem zelf ook al verzonnen had, maar ze gaf me tips om daarmee om te gaan. Ondertussen was ik me al aan het voorbereiden op mijn nieuwe poging om te stoppen met roken. Onderdeel daarvan was het lezen van het boek "Stoppen met roken" (pakkende titel) van Allen Carr, bij stoppogers welbekend (het feit dat hij wel weer schijnt te zijn gaan roken en daaraan ook overleden schijnt te zijn, nemen we maar even voor lief).

Het grappige was dat ik nu ook grote parallellen zag tussen de tips die mijn psychologe me gaf om de aanvallen van neerslachtigheid en melancholie (zie eerder blog 'de onzichtbare kooi') te overleven en de tips die Allen Carr geeft om de momenten waarop je zo erg naar een sigaret verlangt dat je er gek van wordt te overleven. Het zijn, zo weet ik uit ervaring, inderdaad enigszins vergelijkbare momenten. Dwanggedachten overheersen; alleen het object van je dwanggedachten bestaat nog en de wereld valt of staat ermee (of dat nou het verlangen naar de geliefde of het verlangen naar de sigaret is). Natuurlijk pakt Allen Carr het wat anders aan met het roken dan dat mijn psychologe met mij deed, maar nog steeds - de parallellen zijn treffend.

Belangrijk in het boek van Allen Carr zijn de laatste hoofdstukken (ik ben momenteel, omdat ik net verhuisd ben en er een stuk van het boek was weggezakt, het boek opnieuw aan het lezen en heb derhalve het allerlaatste hoofdstuk, getiteld "De laatste sigaret", nog niet gelezen). Zeer centraal stelt hij dat je, als je stopt na het lezen van het boek, moet stoppen met overtuiging; je moet wéten dat je nooit meer gaat roken en met die wetenschap kun je de moeilijke momenten omzetten in iets prettigs; hij noemt de rookverslaving een 'monstertje' dat in je zit en dan kun je het gevoel krijgen op zulke momenten het monstertje flink te pijnigen, wat dan juist een prettig gevoel teweegbrengt. Het is dat laatste gevoel, wat volgens mij de actieve component van 'loslaten' is. Roken kan je ook bezitten, als je verslaafd bent en gestopt bent, en je moet ook de sigaret dan loslaten. Allen Carr geeft daar op deze manier goed gereedschap voor.

Mijn psychologe benaderde mijn 'verslaving' aan M. als volgt. Ik moest, op het moment dat ik me er bewust van was dat ik die dwanggedachten weer had, ze laten komen en ze observeren; me ervan bewust zijn dat ze er waren en bij mezelf denken 'ach, ze gaan ook wel weer weg'. Er niet tegen vechten, ze evenmin cultiveren, maar ze gewoon over me heen laten komen en me er niet druk om maken. De passieve component. Heel vergelijkbaar met wat Allen Carr zegt over die momenten als je gestopt bent met roken.

Maar ik denk dat de parallel wel zover door te trekken is, dat je ook als je je ex-geliefde wilt loslaten, je dat met overtuiging moet doen, dat je ook dan moet wéten dat je diegene niet meer in je leven nodig hebt, of op z'n minst dat je diegene nooit meer in je leven zult hebben. Die zekerheid is belangrijk. En daar zit hem volgens mij de crux, waarom het zo moeilijk is om een ex-geliefde los te laten. Het is ook niet voor niets de reden dat, naar verluidt, het boek van Allen Carr door veel stoppogers niet tot de laatste bladzijde gelezen wordt - de bladzijde waarop daadwerkelijk de overtuiging aanwezig moet zijn en er gestopt moet worden.

Tegelijkertijd is dit alles naar mijn smaak wel een beetje erg plastisch. Liefde is toch juist niet plastisch? Het is toch iets moois, bijna mystieks? De romantiek is toch hetgeen kleur geeft aan het concept van liefde? Dat kun je toch niet gaan vergelijken met zoiets slechts als een verslaving? Dat is misschien wel zo. Maar als deze zienswijze kan helpen, kan hij helpen. Als je lang genoeg doorkloot en het gaat allemaal nog immer niet helemaal zoals je wilt, de liefde brengt nog immer niet de rozengeur en maneschijn waar je het eigenlijk voor doet, word je wel wat cynischer.

Hoe het ook zij, dit is eigenlijk iets van een paar maanden geleden, maar ik wilde er hier toch nog even een stukje over schrijven. Wie weet heeft iemand er wat aan. En ik? Ik ben voorlopig nog even overgeleverd aan de grillen van het lot; aan hetgeen de nabije toekomst voor me in petto heeft. Ik heb dit alles in mijn achterhoofd zitten, maar bevind me nu even in een situatie waarbij het ook nog even op de achtergrond moet blijven. Stoppen met roken ligt nog steeds in de planning; loslaten blijk ik nog altijd niet zo handig in. Het verschil is natuurlijk ook groot. Er bestaat geen twijfel over mogelijk dat stoppen met roken goed voor je is, maar er is twijfel te over of je ex-geliefde loslaten de aangewezen weg is. In ieder geval in de geest van een romanticus die toch ook het mystieke aspect van het concept 'liefde' in zijn waarde wil laten.