Het is een beetje vreemd, de laatste tijd. De afgelopen weken was K. weer iets actueler geworden in mijn geest, waardoor M. sowieso een stuk minder ruimte gegund werd dan dat anders mogelijkerwijs het geval geweest zou zijn.

Toch zat ik laatst in de auto. Het was avond en niet zo druk op de weg. Mijn beste vriend had het initiatief genomen om in verband met mijn afstuderen en mijn verjaardag onlangs een prachtig cadeau samen te stellen. In het geheim heeft hij familie en vrienden van me benaderd om een stukje over me te schrijven om te bundelen in een boek en om een nummer uit te kiezen dat ze bij mij vonden passen voor op een verzamel-CD. Van dat soort cadeaus smelt ik. In de auto had ik die CD opstaan en één nummer in het bijzonder kwam even goed aan. Een nummer, uitgezocht door een vriend van me met wie ik ook veel over de situatie met M. gepraat heb en die zelf iets soortgelijks had doorgemaakt, maar terwijl ik nog aan het kwakkelen was met ldvd vanwege M., had hij zijn eerste liefde na vijf jaar uiteindelijk weer terug. Uiteraard gingen de nummers gepaard met een toelichting waarom dat nummer gekozen was, fraai vormgegeven in een mooi CD-boekje.

Met die toelichting nog enigszins in het hoofd, beluisterde ik dat nummer en voelde hem behoorlijk. Zelf had ik het gevoel dat dat vooral kwam door een terugblik over de afgelopen drie jaren en misschien nog wel de beginperiode, van voordat hij weer met zijn ex samenkwam en ik nog het meest in puin lag, in het bijzonder. "Eén brok emotie," was onder meer wat hij over dat nummer schreef en daar kon ik me volledig bij aansluiten. Ik schoot een beetje vol.

Misschien wel alle transitie. Er is zoveel gebeurd sinds het uitgegaan is. Ik ben heel erg veranderd voor mijn gevoel, volwassener geworden, wijzer ook wel denk ik. Maar M. is als een rode draad door die drie jaar toch wel heen blijven lopen. Dan weer heel aanwezig in mijn geest, dan weer niet. Fysiek bijna steeds geheel afwezig. In het boek dat was samengesteld, was het ook te lezen. Een rode draad eveneens door de verhalen die daarin waren geschreven.

Ik weet niet goed wat er dat moment gebeurde. Als je volschiet, gebeurt dat ineens, onberedeneerd. Misschien omdat het nummer dingen kernachtig uitdrukte met de juiste muziek erbij - en dat het hele M.-gebeuren niet verdwenen is, maar op z'n best een plaatsje gekregen heeft. Dat plaatsje zit nog steeds wel in m'n geest en die kreeg misschien even een por.

Enigszins labiel lijk ik soms nog wel te zijn, wat die gevoelens betreft. Ik vraag me inmiddels af of dat in mijn aard zit. Toen het ongeveer een half jaar uit was en het dus niet meer alleen maar doffe ellende was, wisselden mijn buien zich af. Het ene moment voelde ik me best goed en had ik het gevoel dat het ik niet meer zoveel last had van ldvd, het volgende zat ik er weer zo diep in dat het leek alsof mijn bestaan alleen van de ldvd samenhing.

In veranderde vorm merk ik dat mechanisme nu ook. Een week lang ongeveer heb ik heel sterk het gevoel gehad naar M. toe dat ik er helemaal klaar mee was. Een combinatie van puur onbegrip en brute teleurstelling, denk ik. Het feit dat we begin dit jaar weer wat contact hadden wat allemaal hartstikke leuk ging op zich, toen kwam meneer de nieuwe vriend in beeld en toen liep het contact weer spaak. Toch nog geprobeerd van mijn kant, een klein beetje mailcontact over en weer gehad, maar op mijn laatste mail, waarin ik iets minder de satijnen handschoentjes hanteerde dan eerder, geen antwoord meer gehad. Concluderend dat woorden die niet face-to-face gesproken worden, nauwelijks enige kracht hebben. Terwijl ik er niet bepaald om bekend sta dat ik mij verbaal niet zo goed kan uitdrukken.

Ik studeerde af van mijn tweede studie. Ze was uitgenodigd; ingeleid in de mail van het hoe en waarom in een poging het feit dat de situatie misschien een beetje gek was wat te verzachtenen daarna de officiele uitnodiging per post. Niks op gehoord. Geen mailtje, geen SMS-je, geen kaartje - helemaal niks. Met mijn dertigste verjaardag onlangs was dat niet anders. Eerlijk is eerlijk: verwacht heb ik het ook niet. Maar toen ik inderdaad van haar wederom niks hoorde, brak de stemming van 'zak er dan ook maar in' aan.

Dat houdt doorgaans een poosje stand, maar is zelden hardnekkig genoeg om langer te overleven.

Mijn beste vriend gooide er nog een klein schepje bovenop door me te vertellen dat hij ook haar had benaderd voor een bijdrage aan mijn cadeau. Uiteraard is hij volledig op de hoogte van de situatie, dus ik vond het wel een strakke actie. Maar ook hij heeft daarop (uiteraard) geen reactie gehad. Het vlijmscherpe mes van het negeren wordt door M. met zeer grote behendigheid gehanteerd.

Gevoelsmatig kan ik het allang niet meer volgen. Mijn inventieve ratio weet overal altijd wel redenen en excuses voor te verzinnen, maar ik blijf wel bezig zo. Waarom toch? Waarom wil mijn ratio redenen verzinnen die verklaren waarom ze zo doet? Waarom kan het niet blijven rusten?

Eerlijk is eerlijk, heel actief doet het dat ook niet. Ik heb er eigenlijk niet heel veel over nagedacht en ben er ook niet heel veel mee bezig geweest. Het is me vooral gewoon opgevallen. Het staat in zo'n zwaar contrast met wat er ooit tussen ons was. En dat wat er ooit tussen ons was is dan wel ooit op mijn initiatief geeindigd, waarna ik dan wel al snel geprobeerd heb haar duidelijk te maken dat dat toch niet was wat ik wilde, maar om heel eerlijk te zijn kan ik nog immer niet bedenken wat er nou zoveel schade aangericht heeft dat dit zo moet. Ja, dat kan ik dus eigenlijk wel, rationeel, maar datgene wat mijn ratio verzint, wordt niet door haar verbaal onderschreven (ze heeft het me nooit gezegd noch uitgelegd; ze reageert immers gewoon niet) en het blijven dus slechts speculaties. Gevoelsmatig kan ik er helemaal niet bij.

Schreef HugoBos dat niet ergens, "Hallo, ik ben het"? In die gedachte kan ik me ook wel vinden.

Ondertussen vind ik het ook niet meer verantwoord om nog met haar bezig te zijn. Objectief vind ik het namelijk eigenlijk (netjes gezegd) niet erg netjes zoals ze met me omspringt en omgesprongen is. Dat dat, als ik haar erg gekwetst heb in de laatste fase van onze relatie en/of door het uit te maken, een tijdlang misschien gerechtvaardigd is, wil ik nog in meegaan - maar zo permanent? Ze leidt nu duidelijk een leven waar ik compleet geen onderdeel meer van uit maak - wat wil ik dan nog in mijn geest met haar?

Mijn reactie vond ik dus zelf erg begrijpelijk. "Zak er ook maar in," ging door me heen. Maar ja... Dat aanklooien in mijn geest met M., dat doe ik natuurlijk niet voor haar. "Zak er maar in" is dus niet erg adequaat. Het is eigenlijk een verkapt mezelf op de borst kloppen van "ik heb mijn best gedaan, als jij dit zo wilt, loop jij een geweldig persoon in je leven mis, welke rol je hem ook toebedeelt". Zo voelt het soms ook wel, want stiekem vind ik dat ik mijn best gedaan heb. En stiekem vind ik ook dat ik dit zo niet verdien. En stiekem had ik van haar ook meer verwacht. Maar ik doe het helemaal zelf. M. doet immers helemaal niks. Dat maakt het hoofdzakelijk mijn probleem als ik voel dat alles nog niet de plek heeft die het zou moeten hebben. Dat is geen nieuwe conclusie, maar eentje die zich om de zoveel tijd opnieuw aandient. Niet voor niks blijf ik ook roepen dat ik haar niks kwalijk neem - al moet ik wel zeggen dat dat nu zo langzamerhand moeilijker begint te worden. Ik geloof dat voor het eerst sinds we uit elkaar zijn, ik haar iets kwalijk aan het nemen ben - dat dit zo moet.

Dus dan krijgen we de "interessante" situatie dat ik enerzijds een "zak er ook maar in"-houding aanneem, wat maakt dat haar plek in mijn geest weer een stuk kleiner wordt - maar anderzijds blijven zich ook dingen aandienen.

Laatst had ik het met een goeie vriendin erover. Puur vanuit frustratie gebruikte ik een niet zo erg net scheldwoord voor M. - iets wat helemaal niet bij me past, maar het was eruit geflapt voor ik er erg in had. Maar wat later op de avond, toen het gesprek een wat andere wending had genomen, moest ik ook aan haar toegeven dat, of ik het nou wilde of niet, ik in M. altijd de verpersoonlijking van liefde gezien heb. Dat blijft. Ik heb ook wel bij mezelf geconstateerd dat het soort relatie dat ik met M. had, dat wil zeggen: de manier van omgaan met elkaar, is wat ik eigenlijk nog steeds zoek.

Destijds schoot de gedachte wel door me heen, omdat ze mijn eerste vriendin was, dat het jammer was dat ik geen ervaring met andere meisjes had. Het was natuurlijk niet alleen maar koek en ei met M. - logisch, anders was het ook nooit geeindigd. Die minder goede aspecten ben ik ook niet vergeten. Maar ik dacht op een zeker moment ook, vanwege de problemen, die soms niet zo makkelijk waren, dat het wel zo zou zijn dat als ik iemand anders tegen zou komen, dat een relatie zou geven die vergelijkbaar was als wat ik met M. had, alleen dan misschien zonder de problemen.

Naief, he? Tjee, wat was ik fucking naief. Helaas geen hond die me op dat moment de naiviteit van die gedachtegang kon laten zien. Ik heb liefde onderschat, en niet zo'n klein beetje ook. Misschien gevoed door het beeld dat de media schetst en door wat je soms om je heen ziet. De indruk van vervangbaarheid wordt sterk gewekt. Alsof liefde een constante is, die zich ongeacht met wie je bent, op eenzelfde manier manifesteert. Dat is helemaal niet zo. Ik hield als een gek van M. Dat wist ik ook wel, maar ik snapte de aard daarvan niet. Zij hield volgens mij niet minder van mij. Maar ik was te naief, te groen, om het op de juiste waarde te schatten.

Dat is natuurlijk niet het enige waarom het eindigde, maar het heeft zeker een niet te onderschatten rol gespeeld. En nu is het dus andersom. Het is voor mij duidelijk dat een hereniging tussen M. en mij er niet in zal zitten. Je weet natuurlijk nooit hoe dingen lopen, maar het behoort bepaald niet tot de categorie 'waarschijnlijke scenario's' zoals het er nu voorstaat. Het is daarom ook helemaal niet relevant om daarmee bezig te zijn of over te fantaseren - dat heb ik een poos geleden al opgegeven. Rationele afwegingen daaromtrent hoef ik evenmin te maken. Maar feit blijft wel dat ik tot dusver altijd het gevoel heb gehad dat hoe het toen was, in essentie goed was. Problemen daargelaten - problemen zijn oplosbaar. Dingen waar je tegenaan liep daargelaten - daar leer je wel mee omgaan. Afwegingen maken, gebaseerd op een realistisch, minder naief wereldbeeld.

Het meisje losgekoppeld van de relatie. Maar de relatie was wel met het meisje. Daarmee is mijn geest aan het worstelen, geloof ik. Ik mag van mezelf me niet meer laten gaan als het over M. in mijn geest gaat. Gewoon de truukjes toepassen die ik o.a. in het verleden van mijn psych geleerd heb en die best goed werken. De gedachten en gevoelens observeren, niet tegengaan, maar net zo goed ook weer laten gaan. Het gaat voorbij. Dat is inherent aan mij, zoals ik eerder constateren. Het vertrouwen dat ik niet in de melancholie blijf plakken is daarmee ook gegeven. De bui gaat over.

Soms wordt dat wel wat bemoeilijkt. Het feit dat een vriendin (andere dan eerdergenoemd) sinds kort ergens werkt waar ze ook relatief veel samenwerkt met M. en niet helemaal lijkt te snappen dat ik het niet per definitie prettig vind om verhalen over haar te horen, bijvoorbeeld. Ze werkt er ook nog maar net en is wat onzeker. De sfeer is er enigszins formeel, dus het contact dat ze met M. heeft is doorgaans ook formeel. Ik ga er niet vanuit dat ik op enig moment ter sprake ben gekomen en kan me voorstellen dat dat uberhaupt niet gebeurt, tenzij hun verhouding ineens zou veranderen. Maar hoe dan ook, ze heeft een positieve indruk van M. en praat dus ook positief over haar. En dat is natuurlijk terecht. Even het hele post-relatieding tussen haar en mij vergetend, is M. ook een lieve schat aan wie veel positieve eigenschappen toe te dichten zijn. Ik hoor dan ook dingen die ik in haar herken. Toch heb ik er in deze situatie gevoelsmatig moeite mee om mee te gaan in de positiviteit. Niet omdat ik er niet achter sta - maar steeds fluistert dat duiveltje in mijn oor van "ja maar, je weet hoe ze naar jou toe doet". Het bemoeilijkt mijn enthousiasme. En het brengt M. onnodig, op een onhandige manier onder de aandacht. Het feit dat er tussen die vriendin van mij en mij ook een moeilijk te definieren spanning heerst, helpt daar niet aan mee.

Maar goed, dat alles daargelaten - het komt en gaat met buien. Heftig zijn ze zelden tot nooit meer, ik heb de truuk van 'het gaat wel weer voorbij' goed onder de knie en de situatie rationeel best aardig een plek gegeven. Zo 'voel' ik M. af en toe nog best wel, maar echt hinderlijk is het niet. En dat lijkt ook in meer algemene zin zo te gaan. Met K., bijvoorbeeld. Als er dan dingen zijn waardoor ik scherper zie dan anders dat een relatie tussen haar en mij nu in ieder geval nog niet de aangewezen weg zou zijn, neemt dat gevoel ook zijn keer. Kan ik gemakkelijker afstand nemen. En dat is mooi, want waarom mijn liefdesleven laten regisseren door exen?

Dat laatste is niet louter een retorische vraag. Wat ik met M. had, heb ik altijd heel bijzonder gevonden - en nog steeds. En ook K. heeft me op de juiste plek weten te raken. Zoals M. en K. kom ik ze niet zo vaak tegen - dan is het makkelijker, veiliger of prettiger misschien om me bezig te houden met degenen die bij mij die juiste snaar raken. Me het laten voelen, voelen hoe het is om lief te hebben, om te koesteren, om bijzonder te vinden, om bijna onvoorwaardelijke liefde te voelen. Het is alleen irritant dat het exen zijn.

Maar er is ook nog iets anders dat met buien gaat. Ik ben nu al relatief lang vrijgezel; meer dan een jaar. Op zich stoor ik me daar niet aan, nadat ik in de drie jaar daarvoor met de ldvd vanwege M. gezeten heb en in de tussentijd toch drie relaties gehad heb die ook allemaal afliepen. Het is ook wel even rustig in de geest zo en in de periode waarin ik nu zit, kan ik helemaal mijn eigen gang gaan. Ik maak me er voorlopig ook weinig zorgen over of ik wel 'iemand' kan krijgen. Dat is het probleem niet. Deze situatie zorgt ervoor dat ik dus op veel momenten helemaal niet met liefde (in combinatie met mijzelf) bezig ben. Prima op zich. Maar soms kriebelt het wel. Ook dat zijn buien. Maar dan merk ik dat ik er toch onbevangener in sta, na de voorgaande relaties. Ik voel het zo zelden, wat ik vind dat ik moet voelen om in een relatie te stappen. En als ik het voel, is dat misschien bij iemand met wie om andere redenen het die kant niet opgaat.

Dat is saai. Maar het is ook even niet anders. Want natuurlijk mis ik wel veel dingen. Maar forceren kun je het niet - en ik ben allang niet meer zo naief om te denken dat je liefde op iedere straathoek kunt vinden. Of het nog voor me is weggelegd, zal de tijd uitwijzen. Geen stom fatalisme - dat ik niet de gemakkelijkste ben om liefde te vinden om de manier zoals ik het zie, is voor mij wel een beetje een feit gebleken. Dat was bijvoorbeeld zoals het was met M. Maar dat is allang verleden tijd. Toen ik haar tegenkwam was ik jong en naief. Misschien helpt dat. Soms wilde ik wel weer dat ik weer jong en naief was.