Zucht... Zucht, zucht, zucht... En zo gaat dat al de hele avond. De ene zucht na de andere. Het was een waardeloze avond. En dat is het eigenlijk nog steeds. Even de beschermende ratio laten zakken en het klotegevoel slaat toe. Tenminste, zo is me dat ooit eens uitgelegd. De ratio zou er moeten zijn om het gevoel te beschermen.

Misschien heb ik dat truukje gaandeweg wel wat beter doorgekregen. In het begin was ik er zo slecht in als je maar kon zijn. Kwetsbaarheid alom en met een ratio die niet bij machte leek om daar ook maar een beetje zinnige bescherming tegen te bieden. Ging het vooral zoeken in hoop. Ach, die ratio deed eigenlijk wel z'n best. Dat was iets wat ik me vanavond nog bedacht; hoop koesteren is een manier om pijn te verzachten. Een van de manieren waarop de ratio het gevoel kan beschermen. Het jammere van hoop is alleen dat het misschien pijn 'in de wacht' zet. De ratio zou, als het dan toch naar het middel 'hoop' wil grijpen om te beschermen, die hoop eigenlijk niet moeten focussen op hetgeen in de meest directe zin het gevoel pijn wil doen. Geen hoop op hereniging met een ex of zoiets dus, maar hoop op dat het allemaal wel weer goedkomt. Dat er op een gegeven moment iemand komt die alle pijn die op dat moment voelbaar is, ineens onbelangrijk maakt. Dat er iemand komt bij en met wie je je helemaal goed zult voelen en die nooit zal transformeren tot 'ex' op wat voor manier dan ook.

Maar dat doet de ratio niet. Of het moet het eerst leren.

Maar dat gevoel, dat moet wel op de een of andere manier in bedwang gehouden worden. Gebeurt dat niet, dan produceert het gevoel de pijn en doet dat op de meest geraffineerde wijze. Irrationeel, natuurlijk, maar daar is het het gevoel voor. Dan schotelt het je levendige voorstellingen voor van hoe jouw ex-geliefde met iemand anders is (of die er nu al dan niet echt is, maakt daarbij niet uit). Of het vertelt je dat het klopt dat je zoveel pijn voelt, omdat je nooit meer iemand zult vinden met wie je je zo goed voelde. Het laat je het verleden voelen als iets geweldigs, terwijl de toekomst eigenlijk maar een soort van eng, zwart gat is, waarin vast geen geluk meer ervaren kan worden. Zonder bescherming door de ratio, kan het gevoel je aardig kapotmaken op zo'n manier.

Toch is de ratio je vriend. Het probeert goed te doen, het probeert je te beschermen. Het zegt dat het onzin is dat je ex-geliefde het met iemand anders nu heel fijn heeft; dat je niet weet of dat wel zo is. Dat het irrationeel is (een geliefde dooddoener van de ratio - en eigenlijk een cirkelredenatie). Dat je niet weet wat de toekomst brengt, maar dat er geen enkele reden is om aan te nemen dat 't nooit meer goed zal komen. Dat het verleden zo mooi niet was, omdat relaties alleen uitgaan als er iets zodanig niet goed aan is, dat die niet kan voortbestaan.

Een strijder wordt niet als strijder geboren. Een strijder moet eerst leren om te strijden, wil hij in de strijd die hij leveren moet, kunnen zegevieren. Iemand die de functie van strijder zou hebben maar geen enkele opleiding of ervaring daartoe gehad zou hebben, zou in het begin jammerlijk falen. Als het niet gaat om een strijd om leven en dood en hij zou nog kunnen strijden na de eerste nederlaag, zal hij daarvan wel hebben geleerd. Als hij wint, zal hij daarmee ook ervaring hebben opgedaan, door de tegenstander te observeren. Zo wordt de strijder naarmate de tijd voorbijgaat, ook sterker.

Volgens mij werkt dat met de ratio niet anders. Met mijn eerste vriendin, M., is het ooit in een ver verleden, na een periode van negen maanden, een maandlang uit geweest. Toen had zij het uitgemaakt. Ik was er kapot van; mijn ratio wist niet waar het het zoeken moest om het gevoel te beschermen. Een braakliggende ziel. Maar het duurde niet zolang totdat bleek dat het misschien nog niet definitief voorbij was en na een maand waren we weer bij elkaar. Dat was de enige ervaring die mijn ratio gehad had met liefdesverdriet en het was veel te kort en te heftig om te kunnen leren. Dat was knock-out in slechts een slag.

Toen ik het zelf vervolgens een kleine vijf jaar later uitmaakte en dat ook definitief bleek te zijn, was dat anders. Het uitmaken zelf was een rationele beslissing geweest. Het gevoel ging al heel snel tegensputteren en kreeg uiteindelijk zelfs de ratio mee, tot de slotsom leidend dat ik haar terugwilde. Maar dat bleek niet meer mogelijk; zij wilde niet meer, hield die deur dicht. Mijn gevoel kreeg hele, hele rake klappen in die periode. Het herbeleefde zijn eerste knock-out ervaring, maar nu duurde het veel langer. Mijn ratio moest manieren vinden om het te beschermen. En zo begon het aan zijn lange leerproces.

Ik heb het idee dat mijn ratio inmiddels een goede verdediger geworden is. Dat heeft de afgelopen week ook wel uitgewezen - de week waarin ik aan het idee moest wennen dat mijn grote liefde een nieuwe vriend gekregen had. Mijn ratio heeft vanaf het moment dat ik het hoorde tegen mijn gevoel gefluisterd. "Stil maar, niet schrikken, maak je geen zorgen, ik zal je beschermen," waarbij mijn gevoel, onzeker en met bange, misschien waterige ogen terugkeek en hoopte dat het waar was. Mijn gevoel zag mijn ratio ten strijde trekken en vechten zoals het al eerder gevochten had. Het behaalde overwinningen in de strijd waar mijn gevoel al die tijd zo bang voor geweest was.

Mijn ratio had meerdere leermeesters gehad in de loop der tijd. Familie, vrienden, maar ook psychologen, onbekende forummers en boeken. Daarnaast was er zijn eigen kracht, het aangeboren talent tot beschermen, de intelligentie. Het is er nooit in geslaagd om het gevoel voor alle pijn te behoeden, maar het is van mening dat dat ook niet de bedoeling is, dat dat heet dat je in je schulp kruipt en dat het niet de oorzaak van de pijn verslaan is, maar slechts ervoor wegrennen. Mijn ratio heeft, bij mijn weten, maar heel zelden het gevoel over z'n schouder gegooid om weg te rennen van de bron van pijn.

Maar nu zitten we hier weer op deze zaterdagavond. Mijn ratio is de hele week aan het vechten geweest en in gesprek geweest met mijn gevoel. Dingen moeten een plek krijgen. Blijven zitten of wegrennen is geen optie; door de pijn heen, dat is de enige manier om verder te kunnen. Mijn ratio heeft alle zeilen bijgezet om er het beste van te maken. Maar misschien was hij vandaag gewoon moegestreden door een aanval uit onverwachte hoek.

Onderdeel van de gevechtsstrategie van de ratio was om zich op positieve en leuke dingen in het hier en nu te richten; het gegeven dat feitelijk en objectief gezien mijn leven niet veranderd is.Ik heb wat informatie die ik voorheen niet had, dat is feitelijk alles. Voor vanavond had ik ook iets leuks gepland staan, maar dat ging onverhoopt niet door. Het is net of mijn, van alle strijd vermoeide ratio, daardoor even zijn schild heeft laten zakken en de pijn die hij zo geraffineerd en heldhaftig aan het bestrijden was, toch onverhoopt even heeft moeten doorlaten. Het enige middel waar hij nog naar kon grijpen, was het meest basale middel dat hij kent: hoop dat het toch weer goed kan komen met mijn ex-vriendin. Maar door alle wijze lessen die hij inmiddels geleerd had, heeft hij dat middel in een onverwoestbare kast gelegd met een dik slot erop, waarna hij de sleutel heeft weggegooid. Dat soort hoop biedt geen bescherming; het biedt slechts uitstel. Het is niet door de pijn heen gaan, het is proberen ervan weg te rennen. De andere soort hoop, waar ik in het begin over schreef, kost meer energie, helemaal met een braakliggend gevoel dat juist weer alle doemgedachten aan het produceren is dat het misschien nooit meer goedkomt; dat ik misschien nooit meer zo gelukkig met iemand kan zijn. Kortom: hoop is in de kast gebleven en niet naar mijn gevoel gegooid. Verontschuldigend keek mijn ratio naar mijn gevoel, alsof het wilde zeggen: "sorry dat ik even geen krachten meer heb, maar dat kan ik je niet aandoen, niet in deze situatie, niet na drie jaar - het zou afbreuk doen aan de strijd die ik tot dusver geleverd heb".

Tjee. Waar het eigenlijk op neerkomt is dus dat ik me vanavond erg slecht heb gevoeld. Mijn gedachten vele malen zijn afgedwaald naar M. en het gegeven dat ze een vriendje heeft. En alle andere doemgedachten die bij zoiets komen kijken. Ik was me ervan bewust, bewust van hun irrationaliteit, maar ik voelde me even niet in staat om er nu het hoofd aan te bieden. En dan besluit je middenin de nacht zo'n stukje te gaan schrijven en dan komt al het bovenstaande eruit. Stiekem sta ik een beetje van mezelf te kijken. Een lang kletsverhaal waarvan de essentie volgens mij is dat ik beter weet. Dat het echt niet zo slecht met me gaat en dat het allemaal niet zo zwart is als het nu even voelt - maar dat het desondanks vanavond zo even heeft gevoeld. En dat ik het niet nodig heb gevonden om te proberen daar keihard weerstand tegen te bieden, omdat het ongetwijfeld morgen wel weer beter zal gaan. En anders overmorgen.

Het zal ook gewoon niet makkelijk zijn om aan het idee te wennen dat iemand die zolang als je met elkaar omging, je wederhelft geweest is, ineens met een andere kerel geassocieerd wordt. Zwaar irrationeel, maar het geeft heel sterk het gevoel dat de wereld toch maar een raar ding is. Het ontbeert alle logica, maar het gebeurt toch. Misschien toch echt de erfenis van de transitie van de romantiek naar het postmodernisme waar we tegenwoordig mee te maken hebben - zonder dat iemand dat lijkt door te hebben.