Bovenstaande argumenten geven me meer dan genoeg stimulus om even door het opgeslagen studiemateriaal in mijn breinkamertjes te bladeren, terwijl ik hier en daar het stof van de kaft van een oud studieboek wegblaas. Worden die kamertjes ook weer eens goed doorgelucht

Als we het gaan insteken vanuit neurochemische processen, wat ik zelf mateloos interessant vind, dan behoren we wel wat fundamentele zaken van elkaar te scheiden. Er zijn inderdaad grote gelijkenissen te trekken in de hersenchemie tussen a) emotionele reacties op drugs en b) emotionele reacties op liefdeservaringen.

Verslaafden, aan welke substantie, activiteit of persoon dan ook, lijken op de dieperliggende vlakken allen zelfontwikkeling in de kiem te smoren. De verslaving werpt grote obstakels op voor de persoon in kwestie, die steeds minder vaardig lijkt te worden in het omgaan met de wereld en met zijn eigen angsten en onzekerheden. Wat je ook collectief in deze verslavingen terug ziet komen, is de aanwezigheid van een existentiële leegte(-beleving) waarin iemand (sneller) geneigd is om afleiding te zoeken van hun ‘echte leven’ (=escapisme).

Toch liggen de oorzaken en de focus bij de verschillende cluster-verslavingen flink genuanceerder.

Bij een chemische verslaving (drugs, allerhande) wordt het beloningssysteem direct gestimuleerd doordat de verslavende stoffen doordringen in de hersenen. Het beloningscentrum wordt in dit geval dus opgewekt en geprikkeld door intrinsieke, farmacologische stoffen die mensen verslaafd maken. Is een redelijk gecentreerd en in kaart gebracht gebied, waar zich dit afspeelt.

Wanneer je echter spreekt over ‘liefdesverdriet’ en de symptomen die gelijkenissen vertonen met die van een (afkick-)verslaving (‘craving’, drang naar de ‘high’, lethargie, obsessie, depressie, lichamelijke klachten, slapeloosheid), dan kom je terecht bij ‘interpersoonlijke verslavingen’ die in de cluster ‘gedragsverslavingen’ valt (zoals gameverslavingen, sexverslavingen, relatieverslavingen, koopverslavingen, etc). Hierbij zijn een reeks van aaneengeschakelde grote hersengebieden betrokken die mede verantwoordelijk zijn voor het reguleren, verwerken en doorgeven van emotionele informatie.

Bij een ‘verslaving’ van deze cluster, wordt het beloningscentrum echter indirect geprikkeld en zijn het objecten of activiteiten die een positief, affectieve en euforische ervaring opwekken en die vervolgens bij sommige personen het object van een verslaving kunnen worden. Je spreekt van een gedragsverslaving als iemand zodanig gehecht is aan een gevoel, een object of een ander persoon, dat dit zijn waardering en zingeving voor andere dingen in zijn omgeving of in zichzelf doet afnemen. Waarbij je ook de bekwaamheid ziet afnemen om om te gaan met factoren van het dagelijkse leven en hen steeds meer afhankelijk maakt van die specifieke ervaring die de enige bron van bevrediging en ‘levenskwaliteit’ neigt te worden.

Talloze verhalen op dit forum lijken hier, in min of meerdere mate, naar terug te voeren zijn. De kwellende, ellendige, overheersende tragiek van emoties die letterlijk ‘op hol zijn geslagen’ en men alle zingeving en levenskwaliteit verloren lijkt te hebben. Wordt er gesproken over vertrek van een partner dat voelt als ‘een amputatie’. Blijken mensen, volgens sommigen, zelfs 'aan liefdesverdriet dood te gaan'. Schijnen harten letterlijk 'scheuren te vertonen'. Lijken alle levensdoelen ten onder te zijn gegaan bij het geluid van de deur die door de vertrekkende Ex wordt dichtgegooid. Lijkt er meer bereidheid te bestaan voor het innemen van een pil die 'het gevoel even wegneemt', dan de bereidheid om jezelf af te vragen 'welke gevoelens' er dan zonodig moeten worden weggemaakt, die je kennelijk niet in je eentje 'de baas lijkt te kunnen worden'.

Hebben we het over ‘emoties’, dan wordt daar niet alleen ‘gedrag’ onder verstaan, maar ook ‘gevoel’ en ‘gedachten’. Ongrijpbare, zeer complexe processen in het menselijke brein.

Even terugpakkend naar Torn’s messcherpe bijdrage: er bestaat een wezenlijk verschil tussen het ‘ongemak’ van fysieke pijn en het ‘ongemak’ van emotionele pijn. Dat die twee hier gewoon samen worden gevoegd, schept bij mij direct conceptuele verwarring.

Want, als we dan toch over ‘nuances’ behoren te spreken: waar is de nuance dan eigenlijk als je de vergelijking maakt tussen 'het comfort van trainingswielen om niet op je snuffert te gaan’, of het ‘onder narcose brengen om de pijn van een amputatie niet te hoeven voelen’ – en dit gemakshalve ‘effe’ doortrekt naar eenzelfde soort comfort van een allesomvattende ‘ldvd’-pil die de ‘emotionele pijnen’ zal kunnen wegnemen of ‘verdoven’ die voortkomen uit allerlei neuropsychologische oorzaken en cognitieve beperkingen, die constant getriggered worden door oncontroleerbare gebeurtenissen in ieders leven?

In mijn ogen wordt met dit soort argumentaties juist alle nuance weggelaten.

Pijn is een signaal. Toegepast op fysieke pijn, is het een waarschuwing dat er iets in je lichaam niet goed functioneert. Complexe neurobiologische processen, maar inmiddels redelijk ‘duidelijk in kaart gebracht verhaaltje over centraal zenuwstelsel, receptoren in de hersenen, zenuwbaan en de pijnsignalen die je bewustzijn dan automatisch vertaalt in ‘the fuck? au!’. Wat een ‘pijnstiller’ doet, is dit signaal 'simpelweg' verstoren. Meer niet.

Het neemt dus niet de oorzaak van die pijn weg.

Wanneer er sprake is van een lichamelijke afhankelijkheid van farmacologisch verslavende middelen, dan kun je inderdaad medicamenten ontwikkelen die specifiek inwerken op het beloning- en genotcircuit. De ‘afkick’-medicijnen die worden ontwikkelt, zijn werkzaam middels een ingesloten ‘vaccin’ die zorgt dat de drugsmoleculen niet meer doordringen in de hersenen – en dus blijft de gewenste roes uit.

Wat dat betreft snap ik het gemak, waarmee dus al snel een brug wordt uitgeslagen naar ‘een ldvd-pil’, die mogelijk hetzelfde resultaat zou kunnen bewerkstelligen. Maar verslavende stoffen neem je tot je. Wanneer de verslaving, of ‘het genot dat vrijkomt’, wordt geprikkeld door ‘iemand’ of een ‘activiteit’, gelegen in de excentrieke stimulus, wordt het al heel wat moeilijker om ‘hier iets voor te geven’. Lijken we in mijn beleving af te dalen naar Sci-Fi, Fictie, vliegende schotels en tijdmachines. Uiteindelijk ook maar een pilletje tegen die 'lastige' zwangerschap die van zoveel vrouwen schijnbaar hormoniale heksen maakt? Mag je het bundeltje 'Geluk' over negen maanden af komen halen op Lab Nr 22., bij de rode deur.

Terug naar die 'LDVD-pil'.

Het grote verschil, dat meteen de complexiteit blootlegt die bij het onderzoek naar ontwikkeling van zo’n ‘ldvd’-pil zouden meekomen, is dat de symptomen die bij 'ernstig liefdesverdriet' verschijnen, veelal terug te voeren zijn naar neuropsychologische cognitieve problematiek.

Stoornissen in bijvoorbeeld hele reeksen van ‘het cognitief functioneren’: stoornissen zoals initiatiefverlies, verminderde sociale vaardigheden, agressiviteit, angst, depressiviteit, prikkelbaarheid, en stoornissen waar het aandacht, geheugen, waarneming, denken, tempo en uitvoeren van handelingen, incasserings- en relativeringsvermogen betreft.

We komen dus onherroepelijk terecht in een reeks van aaneengeschakelde grote hersengebieden die mede verantwoordelijk zijn voor het reguleren van emotionele informatie. Deze gebieden blokkeren kan echter niet, omdat in diezelfde gebieden ook neurosystemen bevinden die actief betrokken zijn bij verlangens en instincten, zoals bijvoorbeeld de drang om te eten, of seksbeleving. Met zo’n middel zou de gebruiker dus beroofd worden van het genot en plezier in bijvoorbeeld eten of seks. Een veel voorkomende ‘bijwerking’ van antidepressiva is bijvoorbeeld al dat zij de zin in eten of seks verminderen. Zo complex is het dus.

**Mocht je interesse hebben in informatie die verder gaat dan ‘stofjes in het hoofd’, hierbij een beknopte, zeer summiere uitleg:

De prefrontale cortex is bijvoorbeeld verantwoordelijk voor het inschatten van oorzaak & actie als respons op een gebeurtenis. Bij verslavingen blijkt de Neo Cortex (het rationele deel van de hersenen) minder goed te functioneren. Dit gebied heeft als taak de conflicten tussen verlangens naar de roes van middelen aan de ene kant, en het gedrag en rationele overwegingen aan de andere kant tot een compromis te bewegen. Het conflict ontstaat tussen het gebied dat wil toegeven aan de verlangens en de Neo Cortex die dit (rationeel benaderd) zal willen voorkomen.

Dit gebied staat dan weer in nauw contact met ‘het geheugen’, waar dus het onthouden van stimuli en gebeurtenissen zijn opgeslagen. De hippocampus verwerkt bijvoorbeeld een groot deel van je geheugen, maar hier is nog veel over onduidelijk. Wel hebben onderzoeken uitgewezen dat dit gebied sterk in verband staat met de symptomen en klachten bij PTSS, bijvoorbeeld. Functioneert de hippocampus bijvoorbeeld slecht, dan krijg je symptomen van ‘vastzitten in je herinneringen’ of de mate waarin je gebeurtenissen en ervaringen met elkaar blijft associëren. Zoals je soms ziet, dat iemand bepaalde plekken systematisch blijft vermijden omdat het onverdraagzame ‘pijnlijke herinnering oproept aan het samenzijn met bijvoorbeeld een ex-partner’. Koop je nog een treinkaartje, let’s go!, dieper de hersenen in, vind je in de diepere catacomben van je hersenen allerlei primitieve, genetisch vastgelegde vormen van gedrag en beweging.

---

Gedeeltelijk dus ook in zelfs je genen vastgelegd, dus. Waardoor je onbewust, gedreven door de info die in je genen opgeslagen zit, bepaalde paden in je hersenstructuren gaat belopen (neurotransmissie: overdracht van elektrische signalen van de ene neuron naar de andere en dan vermenigvuldigd met miljoenen). Kost talloze behandelingen om uiteindelijk een nieuw, ‘gezonder’ pad in deze neurosystemen te creëren. Maar: het is mogelijk.

Dan heb je ook nog eens de problematiek dat verslavingen nooit gekoppeld zijn aan maar 1 setting of handeling, maar aan een hele reeks van omstandigheden. Wil je dus alle bijwerkingen van ‘dat erge, grote, vreselijke liefdesverdriet’ wegvagen, dan behoor je dit ook te doen met alle verslavingsgerelateerde omstandigheden die je constant associeert met ‘dat liefdesverdriet’. Ook de bestaande afkickmedicatie dat nu in omloop is, werkt alleen tegen de kick, niet tegen de ‘craving’ (=versterkt door bijvoorbeeld associatieve en geconditioneerde gewoontes).

Alles bij elkaar samengevat, kun je grotendeels stellen dat er bij interpersoonlijke verslavingen die zich uiteindelijk manifesteren in een ‘ernstig geval van liefdesverdriet’, dus die ‘gevallen’ waar de verwerking, acceptatie, berusting en het weer opnieuw vormgeven van je leven kampt met ernstige stagnatie, in de diepere kern een falend coping-mechanisme ten grondslag ligt…

Zou er dus een pil worden ontwikkeld, dan behoort deze werkzaam te zijn op al deze hersengebieden, aangezien deze zowel op zichzelf als ook in clusters overkoepelend functioneren (en deze ook actief, constant, beïnvloeden).

Hoe sterk moet zo’n pil eigenlijk wel niet zijn dan, om naast de neuropsychologische stoornissen en het cognitieve disfunctioneren, ook een genetisch gestuurd gedrag dat bijvoorbeeld nog eens extra in de weg kan staan tijdens het verwerken, incasseren, relativeren en accepteren van een liefdesverdriet-periode, helemaal – of in ieder grotendeels, weg te vagen?

Wellicht moeten we het dan niet meer over pilletjes hebben, maar eerder over een behandelingskuur van tenminste 3 lobotomie-ingrepen, zoals deze eind jaren ‘50 voor het laatst werden uitgevoerd

Daar voorstanders van?